Tüketicinin korunması kavramı, tüketicilerin ekonomik menfaatlerinin korunmasının yanı sıra sağlık ve güvenliklerinin korunmasını da içermekte olup Bakanlığımızca gerçekleştirilen Piyasa Gözetimi Faaliyetleri (PGD) bu amaca yöneliktir.
Bakanlığımız, tüketicilerimizin günlük hayatının vazgeçilmezi olan çocuk bakım ürünleri, tekstil, ayakkabı, mobilya, kırtasiye, oyuncaklar, diş fırçaları, hijyenik kâğıt ve deterjanlar gibi birçok ürünün güvenliğinin sağlanmasından sorumludur.
Bakanlık olarak denetim faaliyetlerinde proaktif şekilde hareket etmekte ve sorun çıktıktan sonra müdahale etmek yerine önleyici faaliyetlere öncelik vermekteyiz. Hedefimiz; hem iç piyasadaki hem de ithalat aşamasındaki Bakanlığımız sorumluluğundaki tüketici ürünlerinin; insan sağlığı, can ve mal güvenliği ile tüketicinin korunması açısından güvenlik gereklerini karşılaması ve yüzde yüz güvenli olmasını sağlamaktır.
Bakanlığımız, dinamik ve etkin bir denetim mekanizmasının kurulmasını sağlamak üzere; mevzuatı sadeleştirerek yararlanıcıları etkin denetimin tarafı haline getirmek, tüketici, üretici ve diğer paydaşlarla iş birliği içinde bir denetim ve gözetim sistemi oluşturmak, tüketici odaklı hizmet sunumunun benimsenmesini sağlamak prensiplerini ilke edinmiştir.
PGD konusunda Bakanlığımızın birinci önceliği özellikle hassas tüketiciler dediğimiz bebekler, çocuklar ve öğrenciler tarafından kullanılan ürünlerin taşıması muhtemel risklerini bertaraf etmektir. Ayrıca standartlara uygun üretim yapan firmaların korunması ve haksız rekabetin önlenmesi de önceliklerimiz arasında bulunmaktadır. Bakanlığımızın piyasa gözetimindeki politikası “GÜVENSİZ ÜRÜNE KARŞI SIFIR TOLERANS”tır. Bütün faaliyetlerimiz bu prensip üzerine kurulmuştur.
Bakanlığımızın gerçekleştirdiği ürün güvenliği faaliyetlerinin diğer bir önemli ayağı da ithalat aşamasında gerçekleştirilen ürün güvenliği denetimleridir.
Etkin bir PGD sisteminin kurulabilmesi ve iç piyasada yapılan denetimlerin ithalat aşamasında yapılan denetimler ile desteklenmesi amacıyla, Bakanlığımıza İthalatta Risk Esaslı Denetim Sistemi (GTB-İRİS) geliştirilmiştir. Bakanlığımızca ithalat aşamasında yürütülen denetim işlemlerinin elektronik ortamda ve risk analizi esaslı olarak yapılması amacıyla hazırlanan GTB-İRİS, 02 Mayıs 2016 tarihi itibariyle devreye alınmıştır. Söz konusu sistemin devreye girmesi amacıyla, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca Denetlenen Bazı Tüketici Ürünlerinin İthalat Denetimi Tebliği 30 Nisan 2016 tarihli ve 29699 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu sistem sayesinde, ithalat aşamasında gerçekleştirilen ürün güvenliği denetimlerinin risk analizine dayalı olarak elektronik ortamda çağdaş kamu hizmeti anlayışıyla gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Gerçekleştirilecek risk analizlerine göre, ithalata konu ürünlerden riskli olanlar elektronik ortamda GTB-İRİS tarafından belirlenmekte ve denetimler bu ürünler üzerine yoğunlaşmaktadır.
İthalatçılarımız tüm işlemlerini elektronik ortamda gerçekleştirmekte olup riskli görülen ürünlerin güvenli olduğunu gösteren akredite bir laboratuvardan alınmış test raporlarını sisteme yükledikten sonra ithalatlarını gerçekleştirebilmektedir. Gümrük beyannamesinin tescili öncesinde tamamen ücretsiz olarak yapılan bu işlemler sayesinde ithalatçılarımız, işlemlerini kısa sürede tamamlayabilmekte ve herhangi bir masrafa katlanmamaktadır. Ayrıca söz konusu sistemin Bakanlığımız Tek Pencere Sistemi’ne entegre olmasından dolayı gümrüklerde belgesiz işlem gerçekleştirilerek ithalatçılarımızın karşı karşıya olduğu bürokratik işlemler de azaltılmıştır.
Diğer taraftan sistemde
ithalatçılar ve ürünlere ilişkin geniş ve ayrıntılı bir veri tabanı bulunmakta olup, sistem üzerinden elde edilen bu bilgiler çerçevesinde, iç piyasa denetimleri gerçekleştirilmekte, kamu kaynakları riskli görülen sektör ve ürünlere yönlendirilmektedir. Bakanlığımız, AB mevzuatı çerçevesinde düzenlemeler getirmekte olup, uluslararası gelişmeler çerçevesinde mevzuatı güncel halde bulundurmak amacıyla çalışmalar gerçekleştirmektedir. Bakanlık olarak tehlikeli kimyasallara ilişkin dünya uygulamalarını yakinen takip etmekteyiz. Bu çerçevede, düzenlediği alan ve getirdikleri yeni güvenlik kriterleri açısından ilk olma niteliğinde olan “Bazı Tüketici Ürünlerinin Tehlikeli Kimyasal Madde İçeriğine Yönelik Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Tebliğ” 14 Ocak 2015 tarihinde yeni kimyasalların kısıtlanması yoluyla güncellenmiş ve yürürlüğe girmiştir. Bu tebliğ tüketicilerimizin, özellikle çocuklarımızın tehlikeli kimyasalların zararlarından korunması amacıyla hazırlanmış ve yayımlanmıştır. Söz konusu Tebliğ ile birlikte tüketici ürünlerinde bulunan azo boyar, fitalat gibi toplam 10 adet tehlikeli kimyasalın zararlarından tüketicilerimiz korunmaktadır.
Bakanlığımızca ilgili AB Direktifleri ve düzenlemeleri uyumlaştırılarak hazırlanan 20 Nisan 2012 tarihli “Tüketici Ürünlerinin Güvenlik Risklerinin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ” ile ürünlerin taşımaları gereken kimyasal, fiziksel ve mekanik gereklilikler belirlenmiştir. Bu düzenlemelerde; kimyasal maddelere yönelik limit değerler ve ilgili ürünlerin sağlamaları gereken fiziksel ve mekanik özelliklerin belirtildiği uyumlaştırılmış standartlar yer almaktadır.
Bakanlığımızca, düzenlenmemiş alanda yer alan bazı ürün gruplarının ilgili standartlara uygunluğunun denetlenmesine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi amacıyla, “Bazı Tüketici Ürünlerinde Standartlara Uygunluk Tebliği” 3 Mayıs 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Söz konusu tebliğ kapsamında yer alan;
- Sabit ve katlanabilen çocuk karyolaları
- Bebekler ve küçük çocuklar için emzikler
- İçme donanımı (Bebekler ve küçük çocuklar için)
- Yüzmeye yardımcı donanımlar
- Çocuklar için yüksek sandalyeler
gibi ürünlerin uygunluğu, Tebliğ’de belirtilmiş olan uyumlaştırılmış veya referans standartlar dikkate alınarak değerlendirilmektedir.
Söz konusu tebliğin “emzik biberon” ve “diş fırçalarına” ilişkin hükümleri yayımlandığı tarihte, diğer ürünlere ilişkin hükümleri ise üreticilere geçiş süresi tanınması amacıyla 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Tebliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte, 31 Ekim 2013 tarihli ve 28807 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Emzik, Biberon, Biberon Başlığı, Alıştırma Bardağı, Alıştırma Bardağı Kapağı ve Benzeri Ürünlerin Üretimi, İthalatı, Piyasa Gözetimi ve Denetimi ile Bildirim Esaslarına Dair Tebliğ” yürürlükten kaldırılmıştır.
Bilindiği üzere, emzik - biberon gibi ürünlerin PGD yetki ve sorumluluğu 31 Ekim 2013 tarihi itibari ile Bakanlığımıza geçmişti. Söz konusu ürünlere yönelik olarak piyasaya arz edilmeden önce üretici veya ithalatçılar tarafından Bakanlığımıza bildirimde bulunulması uygulaması, Bakanlığımızın “kolay ticaret” misyonu çerçevesinde bu tarih itibariyle ücretsiz hale getirilmişti.
Ancak, Avrupa Birliği uygulamalarına uyum sağlanması amacıyla, bu ürünlerin piyasaya arzdan önce bildirim işlemleri uygulamasına “Bazı Tüketici Ürünlerinde Standartlara Uygunluk Tebliği”nin yürürlüğe girmesi ile birlikte tamamen son verildi.
Son olarak, Bakanlığımızca gerçekleştirilen denetimlerin en önemli paydaşlarından olan üretici ve ithalatçılarımızın, bu süre zarfında Bakanlığımız ile gerçekleştirmiş olduğu iş birliğinin güvensiz ürünlerin yol açacağı risklerin azaltılması noktasında çok önemli bir rolü bulunmaktadır. Bakanlık olarak ürün güvenliği faaliyetlerimizde bütün paydaşların destek ve iş birliğini bekliyor, hepinize işlerinizde başarılar diliyorum.