Laboratuvarlar tarafından yapılan testler; firmaların ürünlerinin kalitelerini, sağlamlık ve uygunluk durumlarını testlere tabi tutarak markalarını koruma altına almayı hedeflemektedir.

Teknik ekibimizin katkılarıyla oluşturulan bu makalenin derlenmesine katkıda bulunmaya çalıştım.

Bebek ürün güvenliği, tüm ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de bakanlıklar tarafından çok önem verilen bir konudur.

Bebek ürün güvenliği konusunda karşılaşılan tehlikeler; mekanik riskler, zararlı kimyasallar, yangın tehlikesi, elektrik donanım sebebiyle oluşabilecek tehlikeler ve duyusal tehlikelerdir.

Avrupa Ürün Güvenliği Kurumu deneyimlerine göre muhtemel en büyük beş tehlike şu şekilde sıralanmaktadır: boğulma, toksik ya da kanserojen maddelerden zehirlenme, mıknatıs veya küçük parçaların yutulması, strangülasyon ve işitme kaybı.

Mekanik güvenlik testlerinde “oyuncaklar” dan başlayacak olursak; bu ürün gruplarında ürünlerin EN 71-1 ve EN 71-2 testlerinden geçtiğine dair bilginin belirtilmiş olması gerekir. 0-3 yaş sınırlamalarına, ürün alırken mutlaka dikkat edilmelidir. Oyuncaklarda en yoğun istenilen testler, EN 71-1 (Mekanik testler),

EN 71-2 (Yanmazlık testleri), EN 71-3 (Ağır metal testleri)’dir.

Tüketicilerin bilinçlenmesinin de çok önemli olduğunu düşünerek, oyuncaklarda “ambalaj” ların üzerinde bulunan detaylarla ilgili bilgilerin önemini öncelikle paylaşmak isteriz. Oyuncak ve ambalajlar üzerindeki uyarılar, işaretlemeler ve kullanma talimatlarına mutlaka dikkat edilmelidir. Oyuncakların üzerinde veya ambalajlarında mutlaka CE işareti olmalıdır. Oyuncağın üzerindeki etikette imalatçı veya ihracatçı firma ismi, adres, barkod numarası bilgileri mutlaka  olmalıdır. 3 yaş altı çocuklar ve bebekler için, tehlikenin kısa bir açıklaması olmalıdır. (Örneğin: “Uyarı: 3 yaş altı çocuklar için uygun değildir. Boğaza kaçarak boğulma tehlikesi yaratabilir.)  

Oyuncak konusunda ayrıca T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Resmi Gazete yayınına da ulaşabileceğiniz linki paylaşmak isteriz:

Oyuncaklar Hakkında Yönetmelik, 31 Ekim 2013

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/10/20131031-2.htm

Oyuncaklarda Mekanik Güvenlik Testleri (EN 71-1)

Bebeklerin dişleriyle ve elleriyle oyuncağı çekip koparabilecekleri parçalar olabilir. Örneğin burnu, kolları çekilmeye, koparılmaya müsait oyuncaklar için mekanik güvenlik testleri yapılmaktadır. Bu parçalar bebeğin boğulmasına sebep olabileceği gibi bazı oyuncaklarda kopan parçalar sonrası keskin, sivri kenar oluşmasına da sebep olabilir.

Ayrıca bütün haldeki oyuncakta bebeğe zarar verebilecek keskin kenar, keskin veya sivri uç olup olmadığına da bakılarak kontrol edilmektedir.

Bebekler için tasarlanan “ses çıkaran” oyuncaklar, yüksek ses sebebiyle bebeklerin ses duyularına zarar verebilir. Bu sebeple elle tutulan, ses çıkaran oyuncaklarda sesin en fazla 80dB, kulağa yakın tutularak oynanan oyuncaklarda sesin en fazla 60dB, sıkılarak ses çıkaran oyuncaklarda sesin en fazla 85dB, üfleyerek oynanan ve ses çıkaran oyuncaklarda ise ses düzeyinin maksimum 85 dB olması gerekmektedir.

Oyuncaklarda Alev Sebebiyle Oluşabilecek Tehlikeler (EN 71 – 2)

EN 71-2 standardı kapsamında yapılan testlerde, bebeklerin oyuncaklar ile oynadığı sırada herhangi bir şekilde oyuncağın alev almasına karşı gösterdiği dayanım ölçülmektedir.

Oyuncağın alev alıp almaması dışında, alev karşısındaki yanma hızı da ölçülmektedir.

Bebek Kıyafetlerinde Güvenlik Testleri

Bebek kıyafetlerinde boyun ve bel bağcıklarından kaynaklanabilecek boğulma gibi kazaları önlemek amacıyla (0-14 yaş aralığındaki çocuk giysilerinde bulunan bağcık ve kordonların uygunluğu)EN 14682 testi uygulanır. Bebek giysilerinde yer alan kordon ve büzme iplerinin, boğulma ve fiziki yaralanma riski oluşturmayacak şekilde üretilmesi gerektiği ile ilgili tebliğe de yandaki linkten ulaşabilirsiniz: 20 Nisan 2012: 

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/04/20120420-18.htm

Boyun ve Bel Bağcıkları Sebebiyle Oluşabilecek Tehlikeler

Avrupa Komisyonuna bağlı yayın yapan RAPEX internet sitesinde, standartlara uygun olmadığı için tehlike yaratabilecek ürünler haftalık olarak yayınlanmaktadır. Daha fazla bilgi için: 

www.ec.europa.eu/rapex

Bebek Ürünleri Güvenliğinde Kimyasal Maddeler ve Tehlikeleri

Bebek ürünlerinde kullanılan bazı zararlı kimyasalların, kullanım yerleri ve tehlikelerinden bahsedelim.

Azo Boyar Maddeler

Sentetik boyalardır. Bebek kıyafetleri, oyuncaklar, ayakkabılar ve bazı kırtasiye ürünlerinin “tekstil ve deri” kısımlarında kullanılmaktadır. Kanserojen etkisi olan maddeler, herhangi bir ıslaklıkla vücuda geçmektedir. Ağartma yolu ile beyazlatılmış ürünlerin test edilmesine gerek yoktur.

REACH yönetmeliğine göre limit:30 mg/kg (%0,003 ağırlıkça) olarak belirlenmiştir. (No 1907/2006 sayılı REACH, bölüm XVII)

AB ülkelerinde kanserojen olduğu belirlenmiş 24 azo boyar maddesinin tekstil ve deri ürünlerinde kullanımı yasaklanmıştır.

Formaldehit 

Renksiz ve kötü kokulu bir kimyasaldır. Buruşmazlık bitim işleminde, çekmezlik apresinde, boya ve baskının korunması için kullanılmaktadır. Kıyafetlerde, oyuncaklarda ve bazı kırtasiye ürünlerinde bulunan tekstil kısımları bu kapsamda test edilmelidir. Uçucu bir madde olan formaldehitin, ortamdaki ısı-nem miktarı ile doğru orantılı olarak ortamdaki ihtivası artmaktadır. Yıkama yolu ile kısmi ölçüde giderilebilir.

Formaldehit alerjiye, kaşıntıya, egzamaya neden olmakta ve daha yüksek miktarda maruz kalınması halinde akciğer kanserine neden olabilmektedir.

İnsan sağlığını tehdit eden bu madde, üç yaş altı bebek ve çocuklar için  oldukça tehlikelidir. Limit 16mg/kg olarak standartlarda yerini almıştır.

Ağır Metaller

Bu iyonlar, doğal bitkisel liflerden ve kullanılan boyar maddelerden kaynaklanmaktadır.

Tekstil terbiyesinde kullanılan bazı kimyasalların içerisinde de çok az da olsa bazı ağır metaller bulunabilmektedir.

Bebek ürünlerinde kıyafetler, oyuncaklar ve bazı kırtasiye ürünlerinde bulunan tekstil kısımları bu kapsamda test edilmelidir. İnsan vücudu tarafından emildiğinde karaciğer ve böbrekler gibi iç organlarımızda birikmelere sebep olur.

Yetişkinlerde ter yoluyla, bebeklerde (0-3 yaş) ise tükürük yoluyla vücuda geçmektedir.

Testin uygulandığı elementlere ait limitler bebeklerde yetişkin ürün kategorisine kıyasla oldukça düşüktür.

Nikel Salınımı

Nikel; metal numunelerin kaplanması, sertliği ve korozyona karşı dayanıklılığının arttırılması amacı ile kullanılır.

İnsan cildine uzun süreli temas eden tüm metal ürünlerde nikel salınımı test edilmelidir. Nikel alerjisi en sık gözlemlenen alerjilerden birisidir. Bayanlarda alerji oranı %20 civarındadır.

Nikel alerjisinin belirtileri arasında, ciltte kızarıklıklar, şişlikler, kaşıntı, cilt renginde değişiklik, ciltte kuruma ve kabarcıklardır.

Bazı Ağır Metallerin Migrasyonu (EN 71-3)

Bazı ağır metallerin migrasyonu 0-14 yaş çocuk oyuncaklarında yer almaktadır. Oyuncaklar üç kategoriye ayrılmaktadır. Bunlar kuru, kırılgan veya esnek oyuncaklar (tebeşir, mum boya vs.), sıvı ve yapışkan oyuncaklar (tutkal, parmak boya, baloncuk çözeltileri vs.), katı kazınabilen oyuncaklardır. (kaplamalar, polimer, cam, metal vb. malzeme içeren oyuncaklar)

Çocukların oyuncaklardan (ulaşabilecekleri oyuncak kısımlarından) ağız yoluyla alabilecekleri bazı elementler organlarda birikmelere ve kanserojen etkilere sebep olabilmektedir. Ağır metal migrasyon testi, mide ortamında vücudumuza zarar verecek elementlerin analizini kapsar.

Kullanım yerine göre elementlere ait limitler çeşitlilik gösteriyor olup kategori iki en düşük limitlere sahiptir.

Toplam Fitalat İçeriği

Fitalatlar, polivinil klorürü (PVC) yumuşatmak için en yaygın olarak kullanılan plastikleştiricilerdir. Baskılı tekstil (bebek kıyafetleri, çarşaf vb ürünler), ayakkabı, oyuncak ve kırtasiye sektöründe kullanılmaktadır. Plastik ürünler ve baskılı tekstil ürünler fitalat içerebilir.

Limitlerin üzerinde fitalat kullanımı kanserojen etki gösteren, hormon sistemine zarar verebilir.

Dünya çapında çeşitli ülkeler çocuk ürünlerinde fitalat kullanımına sınırlamalar getirmiştir. ABD’de tüketici ürünleri güvenliğine ilişkin geliştirilmiş yasalar yoluyla (CPSIA) fitalat kullanımını sınırlandırılmıştır.

4 Ekim 2016 tarihinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanan “Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği”nde kimyasalları ilgilendiren yeni düzenlemeler yapılmıştır. Kanserojen, mutajen veya reprotoksik (CRM) olarak sınıflandırılan tehlikeli kimyasallarla ilgili sınırlamalar bulunmaktadır. 36 aydan küçük çocuklar tarafından kullanımı tasarlanan ve ağza alınabilen oyuncaklarda, nitrosaminler ile nitroslanabilen maddelerin migrasyonu nitrosaminler için 0,05mg/kg ve nitroslanabilen maddeler için 1mg/kg’a eşit veya bu miktarlardan fazla olduğu durumda kullanımı yasaklanmıştır.

Oyuncak bebeklere yönelik olan oyun kozmetikleri gibi kozmetik oyuncaklar, 23 Mayıs 2005 tarihli ve 25823 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Kozmetik Yönetmeliği’nde  belirtilen kompozisyon ve etiketleme gerekliliklerine uymalıdır.